ریحانه

از آنـجـا كـه تهاجم دشمن به اسلام و سرزمين اسلامي به شيوه هاى مختلف صورت مى گيرد،
روش مقابله با آن نيز متنوع مي باشد ؛ گاهي جهاد نظامى و درگيرى و رويارويى در
صحنه جنگ با دشمن است ، گاهي جهاد سياسي و مشاركت در تعيين مسئولين اجرايي و قانونگذار
براي ايستادگي در مقابل نفوذ و استيلاي سياسي دشمن است ، گاهي نيز جهاد مالى و تاءمين
هزينه مبارزه با دشمن مي باشد و در بسياري مواقع جهاد فرهنگى براى رفع و محو سلطه فرهنگى
دشمن يا مقابله با هجوم فرهنگى دشمن از اقسام مهم جهاد مي باشد . چنانكه مقام معظم رهبري
در تبيين اقسام جهاد مي فرمايد : « يكي از چيزهاي برجسته در فرهنگ اسلامي - كه البته
مصداق هاي بارزي هم بيشتر در تاريخ صدر اسلام و كمتر در طول زمان دارد-عبارت است از فرهنگ
رزمندگي و جهاد.جهاد هم فقط جهاد در ميدان جنگ نيست.هر چيزي كه هم تلاش باشد، هم در مقابله‌ي
با دشمن،اين جهاد است.درست توجه بفرماييد: بعضي ممكن است يك كاري را انجام بدهند، زحمت هم بكشند،
بگويند ما داريم جهاد مي كنيم.نه.يك شرط جهاد اين است كه در مقابله‌ي با دشمن باشد.البته يك
وقت در ميدان جنگ مسلحانه است. اين جهاد رزمي است.يك وقت در ميدان سياست است.اين جهاد سياسي است.
يك وقت در ميدان فرهنگ است.اين جهاد فرهنگي است.يك وقت در ميدان سازندگي است.اين جهاد سازندگي است.
و البته ميدان هاي ديگري هم هست. شرط اول اين است كه تلاش در آن باشد. كوشش باشد. و شرط دوم اين
كه در مقابل دشمن باشد…..چون ما دشمن داريم و چون دشمنان ما از لحاظ نيروي مادي قوي هستند،چون اطراف
و جوانب ما را -از همه جهت- دشمن ها گرفته اند و جدا در صدد دشمني هستند.در دشمني با ايران اسلامي
هم شوخي نمي كنند.چون مي خواهند از هر راهي كه شد، ضربه بزنند. پس در ايران اسلامي، هر كسي كه
به نحوي مقابل اين دشمن -كه از اطراف، تيرهاي زهرآگين را به پيكر اين انقلاب و اين كشور اسلامي نشانه
رفته است-تلاشي بكند،جهاد في سبيل الله كرده است.يكي از اين جهاد ها هم جهاد فكري است….»
(بخش هايي از سخنراني مقام معظم رهبری در جمع فرماندهان لشكر ۲۷ محمد رسول الله ، ۷۵/۳/۲۰ )

مفهوم جهاد
واژه جـهـاد به معناى مشقّت و زحمت و همچنين به كار بستن توان در دفع دشمن است
و در اصـطلاح شرعي و فرهنگ اسلامى عبارت است از :
«اَلْجـَهـادُ شـَرْعـاً بـَذْلَ النَّفـْسِ وَ مـالِ وَالْوسـْعِ فـِى اِعـْلاءِ
كـَلَمـَةِ اِلاسـْلامِ وَ اِقـامـَةِ شـَعـائِرَ الايمانِ ؛ يعني جـهـاد
عـبـارت اسـت از نـثـار جـان و مال و توان در راه اعتلاى
اسلام و بر پا داشتن شعارهاى ايمان .»
(جواهر كلام ، ج 21، ص 3، دارالكتب الاسلاميه .)
رهبر معظم انقلاب نيز در بيان تعريف اصطلاحى جهاد مى فرمايد:
« هـر چـيـزى كـه هـم تـلاش بـاشد و هم در مقابله با دشمن باشد،
جهاد است . بعضى ممكن است يك كارى انجام دهند، زحمت هم بكشند،
بگويند ما داريم جهاد مى كنيم ، نه ، جهاد يك شقّش اين است كه
در مقابله با دشمن باشد.» (سخنرانى عبرتهاى عاشورا) بر اين اساس
بنابراين سه عامل مهم در تبيين مفهوم جهاد از ديدگاه اسلام حائز
اهميت است : 1. اقدامي هـمـراه بـا تـلاش ، كـوشـش و تحمل سختى
2. اقدامى در جهت مقابله با دشمن و دفع هجوم هاى گوناگون او
3. فـى سـبـيـل الله و به قصد و نيت امـتـثال تكليف الهي و كسب رضاى خدا باشد.

جهاد فرهنگی

عدم ازدواج ایشان به چند عامل باز می گردد، نخست اینکه از نظر سیاسی خاندان ولایت و امامت

در عصر عباسیان بسیار در معذورات بودند، تنگنای سیاسی و اینکه حاکمیت اجازه نمی داد کسی با آنها معاشرت داشته باشد

در کنار اعمال فشارهای خاص زمینه غربت اهل بیت (ع) را فراهم کرده بود تا از رواج اندیشه آنها جلوگیری شود،

در این میان حکومت حتی دست به کشتار و ترور فرزندان موسی بن جعفر (ع) هم می زد

از این رو در تاریخ داریم که بسیاری از فرزندان امام کاظم (ع) یا توسط حاکمیت به شهادت رسیده

یا از شهر خود تبعید شده و مهاجرت کردند و بیشترین امامزادگان در شهرهای مختلف ایران از فرزندان این امام (ع) هستند.

نه تنها اهل بیت (ع) بلکه علویان هم از سوی خلافت احساس عدم امنیت می کردند.

بنابراین، در نبود امنیت، فرصتی برای ازدواج مناسب و تشکیل خانواده برای حضرت معصومه (س) فراهم نبود.

مسئله مهم دیگر در ازدواج ایشان کفویت بود چراکه در سایه چنین شرایط خفقان آور

و فشار سیاسی امکان ارتباط ایشان با افراد هم کفو وجود نداشت.

همچنین، چون بیشتر دوران زندگانی موسی بن جعفر (ع) در زندان سپری شد،

فرصتی برای اندیشیدن آن حضرت (ع) برای ازدواج فرزندانشان فراهم نمی شد که همین امر سبب شد

موسی بن جعفر (ع)، امام رضا (ع) را مکلف می کنند که به بحث ازدواج فرزندانشان بپردازند.

نتیجه آنکه شرایط ازدواج برای حضرت معصومه (س) در فضای خفقان سیاسی فراهم نبود

از طرفی لزوم نمایندگی امام (ع) در مدینه و مهاجرتشان پس از ولایت عهدی و دغدغه پیوستن به برادر فرصت پرداختن به مسئله ازدواج را از ایشان سلب کرده بود.

حضرت معصومه (س) از همه جهات الگویی بی بدیل برای بشریت هستند،

به ویژه در امر حجاب و عفاف و حیا ایشان بعد از حضرت زهرا (س) و حضرت زینب (س)

می توانند برترین الگو باشند برای زنان و دختران.

آن حضرت (س) با توجه به فشارهای سیاسی و تحریم های اقتصادی عباسیان،

در صحنه سیاسی با رعایت همه اصول و موازین حضور پررنگی داشتند.

ایشان در میان دختران موسی بن جعفر (ع) که اکثرا فقیه، محدث و پارسا بودند ویژگی های خاصی داشتند

و به همین علت با تاسی از اجداد بزرگوارشان و نیز زنان بزرگ اسلام با تمام تهدیدات و

فشارهای حکومت مقابله کردند و در نتیجه نامی ماندگار از خود بر جای گذاشتند.

یکی دیگر از ابعاد مهم در زندگی ایشان این است که علی رغم علم بالا از

نظر ورع و پاکدامنی و درایت و کیاست در میان دختران امام کاظم (ع) شهره بودند،

ایشان توانستند با حمایت از ولایت نماینده مناسبی برای امام رضا (ع) در مدینه باشند

و وقتی امام رضا (ع) به مرو مهاجرت کردند، ایشان به خوبی توانستند پاسخگوی مردم در مدینه النبی (ص) باشند.