ریحانه

ايمان و اخلاص دو شرط جهاد فرهنگى مي باشند ؛ حركت‏هايى كه از روى ايمان باشد نتايج‏بهترى دارد و نه تنها اقدام همراه با ايمان نتيجه

و تاثير طبيعى‏اش بيشتر است‏بلكه ما مستظهر به مدد الهى هستيم، چون دين ما حق است. اگر در اين راه اخلاص داشته باشيم، اخلاص يك

شخص مستضعف و ناآگاه و گمراه نيست‏بلكه اخلاص كسى است كه از روى بصيرت حقيقت را تشخيص داده و در راه آن فداكارى مى‏كند. چنين

كسى قطعا مورد عنايت‏خاص ولى عصر (عج) و مشمول مددهاى غيبى الهى خواهد بود. همه مى‏دانند كه در جنگ هشت‏ساله بزرگ‏ترين عامل پيروزى

مددهاى الهى و شرط آن مددها، تلاش خالصانه و مخلصانه بسيجى‏ها بود. در عرصه نبرد فرهنگى نيز همين اصل حاكم است. در جهاد فرهنگى هم

درست است كه ما ابزار آموزش و تبليغات و وسايل بيگانگان و دشمنان اسلام را نداريم ولى چيزى داريم كه بر همه آن‏ها غالب است. اگر

با ايمان و اخلاص كار كنيم خداى آن جبهه در اين جبهه هم هست. آن خدايى كه بسيجيان ما را در هشت‏سال دفاع مقدس يارى كرد امروز

مى‏تواند سربازان امام زمان (عج) را در جهاد فرهنگى يارى كند.

همچنين جهاد فرهنگي نيازمند بصيرت ديني، حسن معاشرت، رفتار انساني، نظم، تنوع، جذابيت و علمي بودن ، استفاده بهينه از

مناسبترين امكانات تبليغي روز و توجه خاص به الگوهاي كاملاً ديني در تنظيم برنامه ها و رفتارها مي باشد. جهاد فرهنگي نيازمند

طراحي و برنامه‌ريزي و به عبارتي مهندسي فرهنگي بوده و براي اجراي آن به مشاركت دستگاه‌هاي دولتي و آحاد مردم نياز است كه

امروزه با پيشرفت تكنولوژي در ارتباطات اين امر تحقق‌يافتني است.

اساس شـخـصـيـت فـرد و جـامعه بر مسائل فرهنگى و اعتقادى مبتني است است . و جـهـاد فـرهـنـگـى سـعـى و تـلاش بـراى تـبـيـيـن ، تـفـهـيـم و تـرويـج عـقـايد صحيح و ابـطـال عـقـايـد بـاطـل در جـامـعـه مي باشد كه مـصـلحان با روشنگرى و مجاهدت علمى و فرهنگى زيربناى فرهنگ و اعتقادات جاهلانه و خرافى را از بين بـرده و معارف حيات بخش تـوحـيدي و فرهنگ صحيح اسلامي را را به جامعه مي رسانند. بايد ابتدا با فرهنگ جاهلى مبارزه كرد و با ارائه فرهنگ ناب الهى و اسلامى ، آن را به قهقرا فرستاد و نيز عليه كسانى كه آگاهانه فـرهـنـگ جـاهلى پاى مى فشرند و نمى گذارند آب حيات بخش فرهنگ ناب الهى جهان هاى تشنه و سـراب ديـده را سيراب كند، جنگيد و آنان را از ميان برداشت البته جهاد فرهنگى يك جهاد مستمر است و ايجاد حفظ و ماندگارى احكام الهى به آن بستگى دارد.
بنابراين جهاد فرهنگى مقدّم بر جهاد نظامى بوده و اهميت زير بنايي و به سزائي برخوردار مي باشد. چنانكه پيامبر اكرم (ص ) در آغاز رسالتش قبل از اينكه به او و پيروانش اجازه دفاع و جهاد نظامى داده شـود، مـاءمـور بـه جهاد فرهنگى مى گردد؛ قرآن به عنوان كتاب جهاد فرهنگى بر قلب مبارك ايشان نازل مى گردد : «وَ جاهَدْهُمْ بِهِ جَهاداً كَبيراً ؛ و به وسيله قرآن با آنان مبارزه كن مبارزه بزرگى .»( سوره فرقان ، آيه 52.) يـعـنـى بـا تـلاوت آيـات قـرآن و بـيـان حـقـايـق قـرآن حـجـت را بـر آنـان تـمام كن و پايه هاى مـتـزلزل اعتقاد پوشالى آنان را ويران نما و بر آن ويرانه ، بنيان اعتقاد توحيدى را استوار و مـحـكـم بـنـا كـن .
فـضـيـلت ايـن جـهـاد از جـهـاد نـظامى نيز بيشتر و والاتر است ؛ چون مجاهدان فرهنگى هستند كه مجاهدان نظامى را مى پرورانند. اين مجاهدان ، فقيهان و دانشمندان الهى اند كه با تبيين و تبليغ عقايد، اخلاق و احكام توحيدى مجاهد مى پرورانند از اين روست كه ارزش مجاهدان اين صحنه بسى والاتـر و بـالاتـر از مـجـاهـدان ديـگـر صحنه ها و از جمله مجاهدان نظامى است كه خود برتر از ديگر مجاهدان هستند. از رسول خدا(ص ) و امام صادق (ع ) نقل شده كه : «اِذا كانَ يَوْمَ الْقِيامَةِ جَمَعَ اللّهُ عَزَّوَجَلَّ النّاسَ فى صَعيرٍ واحِدٍ وَ وُضِعَتِ الْمَوازينُ فَتوُزَنُ دِماءَ الشُّهَداءَ مَعَ مِدادِ الْعُلَماءِ فَيُرَحّجُ مِدادُ الْعُلَماِء عَلى دِماءِ الشُّهَداءِ؛ در روز قـيـامـت ، خداوند عز و جل همه مردم را در يك جا جمع مى كند، ميزانها نصب مى گردد و خون شهيدان با مداد علما سنجيده مى شود، پس مداد عالمان بر خون شهيدان برترى مى يابد. » ( بحارالانوار، ج 2، ص 14، ميزان الحكمه ، ج 6، ص 457؛ و جهت اطلاع بيشتر ر.ك : جنگ و جهاد در قرآن ، احمد حيدري - صادق فرازي ، مركز تحقيقات اسلامي نمايندگي ولي فقيه در سپاه ، 1378 )
از اين روست كه امامان معصوم (ع) اهميت بسيار زيادي به جهاد فرهنگي مبذول مي داشتند . شهيد مطهري در اين‏باره مي‏ گويد:« ائمه اطهار عليهم السلام در هرزماني مصلحت اسلام‏و مسلمين را در نظر مي‏گرفتند و چون دوره‏ها و زمان‏ها و مقتضيات‏زمان و مكان تغيير مي‏كرد، خواه و ناخواه همان طور رفتارمي‏كردند كه مصالح اسلامي اقتضا مي‏كرد و در هر زمان جبهه‏اي مخصوص‏و شكلي نو از جهاد به وجود مي‏آمد و آن‏ها با بصيرت كامل آن‏جبهه‏ها را تشخيص مي‏دادند.» (بيست گفتار،شهيد مرتضي مطهري، ص‏159) چنانكه امام صادق (ع) با حسن استفاده از شرايط زماني خويش و ضعف قدرت سياسي به بسط و اشاعه معارف ديني همت مي گمارد. گسترش زائد الوصف سرزمين اسلامي و مواجهه اسلام و تشيع با افكار، اديان، مذاهب و عقايد گوناگون اقتضاي جهادي فرهنگي داشت و امام صادق (ع) به بهترين وجهي به تبيين، تقويت و تعميق “هويت مذهبي تشيع” پرداخت. از عصر جعفري است كه شيعه در عرصه هاي گوناگون كلام، اخلاق، فقه، تفسير و… صاحب هويت مستقل مي شود. عظمت علمي امام صادق (ع) در حدي است كه ائمه مذاهب ديگر اسلامي از قبيل ابوحنيفه و مالك خود را نيازمند به استفاده از جلسه درس او مي يابند. مناظرات عالمانه او با ارباب ديگر اديان و عقايد نشاني از سعه صدر و وسعت دانش امام است. اهميت اين جهاد فرهنگي امام صادق (ع) كمتر از قيام خونين سيد الشهداء (ع) نيست.

مفهوم جهاد
واژه جـهـاد به معناى مشقّت و زحمت و همچنين به كار بستن توان در دفع دشمن است
و در اصـطلاح شرعي و فرهنگ اسلامى عبارت است از :
«اَلْجـَهـادُ شـَرْعـاً بـَذْلَ النَّفـْسِ وَ مـالِ وَالْوسـْعِ فـِى اِعـْلاءِ
كـَلَمـَةِ اِلاسـْلامِ وَ اِقـامـَةِ شـَعـائِرَ الايمانِ ؛ يعني جـهـاد
عـبـارت اسـت از نـثـار جـان و مال و توان در راه اعتلاى
اسلام و بر پا داشتن شعارهاى ايمان .»
(جواهر كلام ، ج 21، ص 3، دارالكتب الاسلاميه .)
رهبر معظم انقلاب نيز در بيان تعريف اصطلاحى جهاد مى فرمايد:
« هـر چـيـزى كـه هـم تـلاش بـاشد و هم در مقابله با دشمن باشد،
جهاد است . بعضى ممكن است يك كارى انجام دهند، زحمت هم بكشند،
بگويند ما داريم جهاد مى كنيم ، نه ، جهاد يك شقّش اين است كه
در مقابله با دشمن باشد.» (سخنرانى عبرتهاى عاشورا) بر اين اساس
بنابراين سه عامل مهم در تبيين مفهوم جهاد از ديدگاه اسلام حائز
اهميت است : 1. اقدامي هـمـراه بـا تـلاش ، كـوشـش و تحمل سختى
2. اقدامى در جهت مقابله با دشمن و دفع هجوم هاى گوناگون او
3. فـى سـبـيـل الله و به قصد و نيت امـتـثال تكليف الهي و كسب رضاى خدا باشد.

جهاد فرهنگی